قیمت چهار برابری بلیت‌های جام‌جهانی

دنیا مشهدی‌علیپور:  یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات روز در محافل اقتصادی و ورزشی، قیمت بلیت‌های جام جهانی ۲۰۲۶ به میزبانی ایالات متحده است. مقایسه این قیمت‌ها با جام جهانی قطر ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که بهای برخی بلیت‌ها تا حدود ده برابر نیز افزایش یافته است. اجرای سیستم جدید قیمت‌گذاری توسط فیفا که بر پایه عرضه و تقاضا طراحی شده است، موجب شده تا جام جهانی ۲۰۲۶ به گران‌ترین دوره این رقابت‌ها در تاریخ تبدیل شود. در این مدل قیمت‌گذاری، بهای بلیت‌های مرحله گروهی از حدود ۶۰ دلار آغاز شده و در رده‌های بالاتر به بیش از 6 هزار و 700 دلار نیز می‌رسند. این در حالی است که در جام جهانی قطر، گران‌ترین بلیت فینال یک هزار و 606 دلار قیمت داشت. همچنین بلیت‌های فینال جام جهانی ۲۰۲۶ در نیوجرسی با قیمت پایه‌ای در حدود  6هزار و 300 دلار عرضه شده و در بازار فروش مجدد حتی تا بیش از 25 هزار دلار نیز معامله شده‌اند.

به عبارتی اگرچه بلیت‌های ارزان قیمت ۶۰ دلاری هم وجود دارند، اما فقط برای بازی‌های مرحله گروهی هستند، بسیار کمیاب‌اند و معمولا در بدترین نقاط ورزشگاه قرار گرفته‌اند. با اضافه شدن هزینه سفر، هتل، پارکینگ و سایر مخارج، رفتن به حتی یک بازی جام جهانی برای بسیاری از مردم بسیار گران تمام می‌شود. در عین حال، پیش‌بینی درآمد ۴۷‌میلیارد دلاری فیفا از تورنمنت‌های آینده نشان‌دهنده تمرکز تجاری این رویدادها بوده و همین موضوع نگرانی‌هایی درباره عدالت در دسترسی برای اقشار مختلف جامعه ایجاد کرده است.

 تیم‌های تازه‌وارد و سکوهای خالی

با افزایش تعداد تیم‌های جام جهانی ۲۰۲۶ به ۴۸ تیم، ترکیب تیم‌ها نسبت به دوره‌های قبل متفاوت شده است. کشورهایی مثل ازبکستان و اردن برای اولین‌بار به جام جهانی صعود کرده‌اند. با اینکه این اتفاق‌ها از نظر ورزشی جذاب‌ هستند، اما چنین تیم‌هایی معمولا نمی‌توانند ورزشگاه‌های بزرگی چون NFL را با بلیت‌های گران پر کنند. به همین دلیل فیفا فروش بلیت‌ها را قبل از قرعه‌کشی نهایی در ماه دسامبر آغاز کرده است، چون بعد از مشخص شدن برنامه مسابقات ارزش بعضی بلیت‌ها، به‌ویژه بازی‌هایی بدون تیم‌های بزرگ یا جوامع مهاجر پرشمار، ممکن است کاهش پیدا کند.

فیفا پیش از برگزاری قرعه‌کشی جام جهانی، طی دو مرحله نخست فروش، نزدیک به 2‌میلیون بلیت فروخت؛ آن هم در شرایطی که بسیاری از مسابقات هنوز با عنوان «تیم نامشخص-تیم نامشخص» عرضه شده بودند.

در گام بعدی، قیمت بلیت‌های جام جهانی ۲۰۲۶ ابتدا در ماه اکتبر بر اساس مرحله مسابقات (مانند گروهی یا حذفی) و شهر میزبان تعیین شد. سپس در ماه نوامبر، به دلیل تقاضای بسیار بالا، فیفا قیمت برخی بلیت‌ها را به طور قابل‌توجهی افزایش داد. این قیمت‌ها که طی یک قرعه‌کشی تصادفی به هواداران عرضه می‌شود، گسترده‌ترین کاربرد استراتژی قیمت‌گذاری پویا توسط فیفا به شمار می‌رود.

در نهایت پس از برگزاری قرعه‌کشی گروه‌ها در دسامبر ۲۰۲۵ و مشخص شدن برنامه دقیق مسابقات، فیفا برای نخستین بار توانست بلیت بازی‌های خاص و مشخص را به فروش برساند و قیمت‌ها را بر اساس تقاضای پیش‌بینی‌شده برای هر مسابقه تنظیم کند. این رویکرد باعث شد قیمت برخی بازی‌ها (به ویژه دیدارهای پرطرفدار) دوباره افزایش یافته و رکوردهای جدیدی در هزینه بلیت‌های جام جهانی ثبت شود. این قیمت‌های جدید تا ۱۳ ژانویه ثابت می‌مانند و در این بازه هواداران می‌توانند برای خرید بلیت درخواست بدهند. سپس فیفا از طریق قرعه‌کشی برخی از متقاضیان را انتخاب می‌کند.

رویدادی برای ثروتمندان

با اعلام قیمت‌های نهایی، ابعاد گرانی بلیت‌ها بیش از پیش آشکار شد. بلیت رده یک دیدارهای نیمه‌نهایی نزدیک به 3 هزار دلار و بلیت مرحله یک‌چهارم نهایی حدود یک هزار و 700 دلار قیمت‌گذاری شده‌اند. بر اساس داده‌های نشریه The Athletic، قیمت بلیت رده یک در مجموع برای ۸۰ مسابقه از ۱۰۴ بازی افزایش یافته که در برخی موارد این رشد به ۷۱ درصد نیز رسیده است. این در حالی است که قیمت بلیت تنها 11 مسابقه با جذابیت کمتر همچون مسابقات قطر–سوئیس، ایران–نیوزیلند و اتریش–اردن کاهش یافته است. 

فیفا با الگوبرداری از خطوط هوایی و پلتفرم‌های سیلیکون‌ولی، بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان را به بازاری پیچیده و طبقاتی تبدیل کرده است؛ بازاری که در آن میزان دسترسی و امتیازها مستقیما به توان مالی افراد وابسته است. این سیاست با انتقاد شدید گروه‌های سازمان‌یافته هواداران روبه‌رو شد و سازمان Football Supporters Europe این رویکرد را «خیانتی بزرگ به سنت جام جهانی» توصیف کرد.

فیفا که پیش از جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵ هرگز از مکانیسم قیمت‌گذاری پویا استفاده نکرده بود، از این روش دفاع کرده و آن را مطابق با استانداردهای آمریکا و کانادا دانست. سخنگوی فیفا اعلام کرد که این مدل قیمت‌گذاری بازتاب‌دهنده عرف بازار رویدادهای بزرگ ورزشی و سرگرمی در کشورهای میزبان است. فیفا همچنین تاکید کرد که به‌عنوان یک سازمان غیرانتفاعی، درآمدهای جام جهانی را برای توسعه فوتبال در ۲۱۱ کشور عضو خود سرمایه‌گذاری می‌کند. این نهاد هدف درآمدی ۱۳‌میلیارد دلاری برای دوره ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۶ تعیین کرده که تقریبا دو برابر چرخه منتهی به جام جهانی قطر است.

 رواج دلالی

در جام‌های جهانی گذشته قیمت فروش مجدد بلیت‌ها به قیمت اصلی محدود بود اما در جام جهانی ۲۰۲۶، فیفا این محدودیت را حذف کرده و خودش مستقیما وارد بازار فروش مجدد شد. به عبارتی در پلتفرم رسمی فیفا، بلیت‌ها با قیمت‌های نجومی دوباره فروخته می‌شوند. مثلا بلیت فینالی که 2 هزار و 30 دلار قیمت داشت، تنها یک روز بعد با قیمت 25هزار دلار برای فروش گذاشته شد. فیفا از هر معامله ۳۰ درصد کمیسیون دریافت می‌کند و عملا از دلالی سود مستقیم می‌برد. اگرچه فیفا ادعا می‌کند این کار برای مقابله با دلال‌هاست، اما در واقع آنها را قانونی و رسمی کرده است.

در نتیجه، یک بلیت ممکن است چندین بار خرید و فروش شود و هر بار سهمی از پول به حساب فیفا برود. به همین دلیل، هدف چندمیلیارددلاری فیفا از درآمد بلیت و خدمات جانبی چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. بلیت دیگر وسیله ورود به ورزشگاه نیست، بلکه به یک ابزار مالی و سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. فیفا با راه‌اندازی فروش مجدد بدون سقف قیمت، بلیت‌های جام جهانی را از وسیله تماشای بازی به ابزار سرمایه‌گذاری تبدیل کرده است. این سیاست باعث می‌شود بسیاری بلیت‌ها را برای سودآوری بخرند نه تماشای مسابقه، و تقاضای مصنوعی ایجاد شود. در نتیجه، قیمت‌ها از علاقه واقعی هواداران جدا می‌شود و ریسک ضرر عملا بر دوش خریداران اولیه می‌افتد و نه فیفا.

رضایت اقتصاددانان

برخی اقتصاددانان معتقدند با وجود نارضایتی عمومی، این رویکرد از نظر اقتصادی منطقی است. در یادداشتی از موسسه کِیتو، رایان بورن و ناتان میلر عنوان کرده‌اند که قیمت‌گذاری پویا، راهکاری عملی برای توزیع تعداد محدود صندلی‌ها در یک تورنمنت جهانی پیچیده با تقاضای بسیار بالا است. به گفته آن‌ها، با وجود تمام انتقادهایی که به فیفا وارد است، این سیاست دست‌کم واقعیت‌های اقتصادی و محدودیت‌های چنین رویداد بزرگی را در نظر می‌گیرد.

اقتصاددانان اشاره می‌کنند که قیمت‌گذاری پویا باعث می‌شود بلیت‌ها به کسانی برسد که بیشترین تمایل به پرداخت را دارند و در عین حال، وقتی تقاضا پایین است، می‌تواند به نفع هواداران تمام شود(مثل جام باشگاه‌های جهان در نیوجرسی که قیمت بلیت‌ها درست قبل از شروع بازی از ۴۷۴ دلار به ۱۳ دلار سقوط کرد). به گفته آن‌ها، این سیستم متوجه افراد خاص نیست، بلکه به سطح کلی تقاضای بازار واکنش نشان می‌دهد و ورزشگاه‌های خالی هم به ضرر جذابیت و فروش جانبی است. با این حال، برخی تحلیلگران به معایب این روش نیز اشاره می‌کنند. قیمت صندلی‌های مشابه می‌تواند بسته به زمان خرید اختلاف زیادی داشته باشد و این موضوع دسترسی هواداران کم‌درآمد را نابرابرتر می‌کند.

پیش‌بینی فیفا از تاثیر اقتصادی جام جهانی در آمریکا

فیفا اعلام کرده است که دو تورنمنت بزرگ جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵ و جام جهانی ۲۰۲6 در مجموع حدود ۴۷‌میلیارد دلار اثر اقتصادی در آمریکا و ۶۲‌میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی در سطح جهان ایجاد خواهند کرد و صدها هزار فرصت شغلی به همراه دارند. بر اساس برآوردها، جام جهانی ۲۰۲۶ تا ۴۰.۹‌میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی جهانی افزوده و نزدیک به ۸۲۴ هزار شغل در جهان ایجاد خواهد کرد و سهم آمریکا از این ارقام معادل ۱۸۵ هزار شغل، ۳۰.۵‌میلیارد دلار خروجی اقتصادی و ۱۷.۲‌میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی است.