قراردادهای «ال ان جی» ترکیه برای کاهش وابستگی به گاز ایران و روسیه
آنکارا بهدنبال گاز ارزانقیمت
به گزارش «دنیایاقتصاد» ترکیه با افزایش واردات LNG از آمریکا و الجزایر و توسعه میادین گازی، وابستگی خود به گاز ایران را کاهش دادهاست. این کشور از سال۲۰۰۱، سالانه ۹.۶میلیارد مترمکعب گاز از ایران خریداری میکند. این قرارداد خرید در ژوئیه ۲۰۲۶(تیر ۱۴۰۵) منقضی میشود. در طول مدت این قرارداد، ترکیه بارها با اختلال در واردات مواجه شدهاست که بخشی بهدلیل مشکلات ایران در نگهداری زیرساختهای قدیمی بودهاست. اختلالها اغلب در اوج تقاضای زمستانی رخ میداد، بهخاطر اینکه ایران گاز صادراتی را به بازار داخلی خود اختصاص میدهد تا تامین داخلی پایدار بماند. از سوی دیگر ترکیه واردات گاز از طریق خط لوله از ایران و روسیه را غیررقابتی میداند، از همینرو بود که مقامات ترکیه، از قیمت رقابتی خرید گاز از ترکمنستان بهعنوان یک دستاورد برای این کشور یاد کردهاند.
سبد «الانجی» ترکیه
آنچه اکنون تمدید قرارداد صادراتی گاز ایران به ترکیه را به همان شکل سابق تهدید میکند، کاهش وابستگی ترکیه به گاز کشورهایی مانند روسیه و ایران است. اخیرا شرکت بوتاش ترکیه با شرکت روسی «گازپروم» توافق کردهاست که قراردادهای واردات گاز از طریق خط لوله را برای یکسال تمدید کند. با اینحال، از آنجا که آنکارا بهدنبال ایجاد تنوع در منابع گازی خود است، دو قرارداد بلندمدت الانجی نیز با شرکتهای اروپایغربی امضا کردهاست. بر اساس گزارش ادارهکل امور اوپک، مجامع و سازمانهای بینالمللی، آلپ ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه در حاشیه اجلاس جهانی الانجی اعلام کرد؛ این قراردادهای خرید الانجی با شرکتهای «انی» ایتالیا» و «اسئیافئی» آلمان امضا شدهاند. مجموع حجم این قراردادها، ۱۱میلیارد مترمکعب گاز برای یک دوره ۱۰ساله است که از سال۲۰۲۸ آغاز خواهدشد. بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی شرکتهای طرف قرارداد و اظهارات بایراکتار در شبکههای اجتماعی، قرار است شرکت «اسئیافئی» سهماهه چهارم سال۲۰۲۸، در دورههای زمستانی در مجموع ۵میلیونتن الانجی به «بوتاش» تحویل دهد که تقریبا معادل ۶میلیارد مترمکعب گاز است. همچنین شرکت «انی» از سال۲۰۲۸ سالانه ۴۰۰هزار تن الانجی به ترکیه تحویل خواهد داد. هر دو قرارداد توسط بوتاش در ماه سپتامبر با شرکتهای «اسئیافئی» و «انی» امضا شد.
وزیر انرژی ترکیه در یک نشست خبری تاکید کرد: قراردادهایی که امضا کردهایم و از سال۲۰۲۷ به بعد اجرا میشوند، در مقایسه با قرارداد با تامینکنندگان فعلی ما از جمله روسیه، ایران و سایر تامینکنندگان کنونی، بسیار رقابتیتر هستند. وی همچنین افزود؛ ترکیه در حال بازآرایی سبد تامین انرژی خود است و الانجی در آینده نقش مهمتری در بازار انرژی این کشور ایفا خواهد کرد. در همین راستا، شرکت «اسئیافئی» اعلام کرده؛ الانجی موردنیاز «بوتاش» را از سبد جهانی خود تامین خواهد کرد، سبدی که بخش اصلی آن را الانجی تولیدی ایالاتمتحده تشکیل میدهد و بر اساس قراردادهای بلندمدت و مطمئن تضمین شدهاست. با وجود تلاش ترکیه برای تنوعبخشی به منابع گازی از طریق قراردادهای جدید الانجی ، وزیر انرژی این کشور تاکید کرد؛ نیاز به گاز روسیه همچنان برای امنیت انرژی پابرجاست. وی توضیح داد؛ ترکیه در سالآینده نیز طبق دو قرارداد با شرکت «گازپروم» به واردات گاز از روسیه ادامه خواهد داد. در عینحال، تمرکز بر تمدید قراردادهای کوتاهمدت یکساله است و طبق این قراردادها، ۱۶ و ۵.۸میلیارد مترمکعب گاز از طریق خطوط لوله «بلو استریم» و «ترکاستریم» تامین خواهدشد.
به گفته وزیر انرژی ترکیه، چشمانداز تمدید قراردادهای انتقال گاز از طریق خطوط لوله برای سالهای پس از ۲۰۲۶ همچنان مبهم است. وی هشدار داد؛ بهای گاز روسیه رو به افزایش است و اعلام کرد: «اگر روسها بخواهند میزان فروش خود به بازار ترکیه را بالا ببرند، باید رقابتیتر عمل کنند، چراکه دیگران در حال ورود به بازار هستند.» وزیر انرژی ترکیه تاکید کرد؛ هدف اصلی ترکیه، تامین گاز ارزانتر، رقابتیتر و قابلاتکاتر برای بازار داخلی است. طبق اظهارات بایراکتار ترکیه در حال مذاکره برای تمدید قرارداد واردات گاز از ایران است که در ژوئیه ۲۰۲۶ به پایان میرسد و همچنین در حال بررسی امکان انعقاد قراردادهای احتمالی سوآپ گاز با ترکمنستان است.
بر اساس توافق سوآپ با عشقآباد، ترکیه قرار بود سالانه ۱.۳میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان را از طریق خط لوله موجود ایران-ترکیه دریافت کند. در مقابل، ترکمنستان هم حجم بیشتری گاز را از طریق خطوط لوله موجود به شمالغرب ایران تحویل میداد و تفاوت حجم، هزینه ترانزیت ایران را پوشش میداد.
این توافق در مارس امسال عملیاتی شد و ترکیه در آن ماه ۱۱۲میلیون مترمکعب گاز ترکمنستان را دریافت کرد. این قرارداد تا ژوئن ادامه یافت و مجموع دریافتی ترکیه به ۴۶۵میلیون مترمکعب رسید، اما ناگهان تامین متوقف شد، حتی با اینکه شرکت دولتی واردات گاز ترکیه(بوتاش) بهطور منظم ظرفیت ماهانه خط لوله ایران-ترکیه را برای واردات گاز ترکمنستان رزرو کردهبود. هنوز مشخص نیست چرا این توقف ناگهانی رخداد. مدیرعامل ترکمنگاز، ماکسات بابایف، آن را به «دلایل فنی» نسبت داد، درحالیکه بایراکتار در اکتبر بهطور مبهم به مشکلات پرداخت اشاره کردهبود. گفته میشود مساله اصلی ممکن است به سیاست تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا مرتبط باشد. در ژوئن، دولت ترامپ تحریمها علیه ایران را تشدید کرد که معاملات معاوضهای گاز را نیز شامل شد. اتحادیه اروپا نیز در سپتامبر تحریمهای مشابهی را اعمال کرد.
