زاکانی دوباره شهردار میشود؟/ عضو شورای شهر: فکر نمیکنم رأی بیاورد
روز گذشته یکی از موضوعاتی که در شورای شهر تهران مطرح شد؛ «تغییر آییننامه تحصیلات شهرداران» و بازگشت آن به قبل از انتخاب زاکانی بود. آییننامهای که برای شهردار شدن علیرضا زاکانی توسط دولت سیزدهم دستکاری شده بود به گذشته بازگشت. سال ۱۴۰۰، علیرضا زاکانی، کاندیدای پوششی ریاستجمهوری به نفع ابراهیم رئیسی از انتخابات کنار کشید. به همین دلیل پس از رویکار آمدن دولت سیزدهم باید از کیک قدرت سهم میبرد؛ سهمش شهرداری تهران بود.
زمان انتخاب شهردار تهران در دوره ششم بارها اعلام شد که زاکانی به دلیل تحصیلاتش نمیتواند بر مسند شهرداری تکیه کند اما حامیان زاکانی در شورای شهر تهران اعلام کردند که اگر لازم باشد قانون را برای شهردار شدن زاکانی تغییر میدهند. آنها در این مورد تنها وعده ندادند بلکه با مصوب هیئت دولت (ابراهیم رئیسی) آییننامه تحصیلات شهرداران را تغییر داده و پزشکی را هم در آن گنجاندند تا حرف خود را به کرسی بنشانند.
اما عمر دولت سیزدهم زیاد نبود و با سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری، کابینه و دولت تغییر کرد و حالا با گذشت بیش از یک سال از عمر دولت، آییننامه تحصیلات شهرداران بار دیگر توسط دولت تغییر کرده و به پیش از دولت سیزدهم بازگشت: «شهرداران شهرهای با جمعیت بالاتر از ۲۰۰ هزار نفر باید دارای مدرک تحصیلی مرتبط با مدیریت شهری یا رشتههای مشخص شده و حداقل پنج سال سابقه مدیریت در دستگاههای اجرایی باشند.» شهرداری تمام توان خود را به کار بست تا رشته پزشکی را هم در لیست تحصیلات شهرداران بگنجاند.
مجید باقری، معاون برنامهریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورای شهرداری تهران در این باره به هممیهن گفته بود: «کامل تقوینژاد، دبیر هیئت دولت نامهای را مبنی بر اضافه شدن رشتههای پزشکی، برق و مکانیک به پیوست این مصوبه هیئت وزیران، به حسین کلانتری، دبیرکمیسیون سیاسی و امنیت ملی هیئت دولت نوشته است.»
اما انگار این تلاش شهرداری هم راه به جایی نبرده و زاکانی باید پس از انتخابات سال آینده و شروع به کار دوره هفتم مدیریت شهری صندلی شهرداری تهران را به فرد دیگری تقدیم کند. حالا شورای شهر تهران در مسیر آزمون بسیار سختی قرار گرفته است.
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران با اشاره به اینکه هنوز این موضوع در هیئت دولت مصوب نشده است، تاکید کرد: «تغییر در مصوبه انتخاب شهردار در این دوره تاثیری ندارد و مربوط به شهرداران آینده است؛ همچنین هنوز هیئت دولت مصوبهای در این زمینه تصویب نکرده است.»
این اظهارنظر در حالی است که در دوره قبل (پنجم) مدیریت شهری محمدعلی افشانی بهعنوان شهردار تهران انتخاب شد. چند ماه پس از فعالیت او قانون «منع به کارگیری بازنشستگان» مصوب شد و شورای شهر تهران اجباراً وارد پروسه انتخاب شهردار شد. شاید به همین دلیل است که مصوبه دولت به مذاق حامیان زاکانی در شورای شهر تهران خوش نیامده است.
پزشکیان فاقد صلاحیت شهردار شدن است
احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران دولت و مجلس را به همدستی برای مهندسی انتخابات و مدیریت شهری متهم کرده و در صحن شورای شهر تهران گفت: «مجلس و دولت در تاریخ هفتم آبانماه سال جاری و در آستانه انتخابات شوراهای اسلامی شهر، آییننامه اجرایی رشتههای تحصیلی مرتبط با انتخاب شهردار را تغییر دادند.
در این اصلاحیه، ماده (۴) آییننامه پیشین که بر اساس آن کلیه افرادی که حداقل سه سال به صورت متوالی یا متناوب در سمت شهردار فعالیت داشتهاند، صرفاً از شرط دارا بودن مدرک تحصیلی در رشتههای مندرج در آییننامه معاف میشدند را حذف کردند. با این اصلاحیه و حذف ماده (۴) و محدودسازی رشتههای تحصیلی، عملاً بسیاری از مدیران باسابقه و شناختهشده کشور را از دایره شهردار شدن خارج کرد.
این تغییر در ظاهر با شعار «تخصصگرایی» صورت گرفته اما در عمل و به طور غیرمستقیم افراد خاص با سوابق سیاسی را کنار میگذارد. چنین اقدامی نهتنها ظرفیتهای ارزشمند ملی را از دسترس شوراهای شهر خارج میکند، بلکه میتواند به عنوان ابزاری برای مهندسی ترکیب مدیریت شهری تلقی شود؛ اقدامی که استقلال شوراها در انتخاب شهردار را به شدت مخدوش میسازد.»
او افزود: «تجربه مدیریت شهری نشان داده است که اداره کلانشهرها نیازمند ترکیبی از دانش تخصصی، تجربه اجرایی و شناخت اجتماعی است و نه صرفاً دارا بودن مدرک دانشگاهی در رشتهای محدود. بر اساس همین مصوبه، حتی رئیسجمهور کشور، جناب آقای دکتر پزشکیان، فاقد صلاحیت برای تصدی شهرداری تهران تلقی میشوند.
نهتنها ایشان، بلکه بسیاری از چهرههای برجسته سیاسی و مدیریتی کشور نیز، با وجود سابقه طولانی در اداره کلانشهرها و نهادهای ملی، دیگر امکان حضور در رقابت برای تصدی مناصب شهرداری را نخواهند داشت. این نمونه بهروشنی نشان میدهد که آییننامه جدید، به جای ارتقای کیفیت مدیریت شهری، عملاً به حذف گزینشی و سیاسی چهرههای برجسته منجر شده است.»
صادقی تاکید کرد: «پیامدهای اجرای این آییننامه محدود شدن دایره انتخاب شوراها به گروهی اندک و غیرمتنوع، کنار گذاشتن تجربههای مدیریتی ارزشمند و شناختهشده و تضعیف استقلال شوراها و تبدیل آییننامه به ابزاری برای مهندسی سیاسی، بهویژه در ایام انتخابات شورای شهر است.
از دولت و وزارت کشور انتظار میرود این آییننامه را بازنگری کند و رشتههای مدیریتی و اجرایی متنوعتر را بپذیرند. دولت و مجلس باید استقلال شوراها را در انتخاب شهردار رعایت کند و اجازه ندهد مقررات اداری به ابزاری برای حذف سیاسی و مهندسی ترکیب مدیریت شهری بدل شود.»
زاکانی برای شهرداری رای مجدد نمیآورد
علیاصغر قائمی، دیگر عضو شورای شهر تهران درباره این موضوع به هممیهن گفت: «طبیعتاً موضوع آقای زاکانی ابقا و ماندن هست. برخی از دوستان شورای شهر هم موافق نظر ایشان هستند. تذکر یکی از همکاران ما در صحن نیز مبنی بر همین موضوع بود. ولی آقای زاکانی مخالفان جدی هم در شورای شهر تهران دارد و اگر بنای انتخاب مجدد ایشان باشد، فکر نمیکنم رأی بیاورد. حتی هستند کسانی که قبلاً به ایشان رأی دادهاند و ظاهراً ممکن است در طیفی از طرفداران آقای زاکانی محسوب شوند، ولی اگر پای رأی جدی و اساسی برسد، بسیار بعید است که ایشان حد نصاب را بیاورد.»
او با اشاره به اینکه اگر واقعاً این آییننامه ابلاغ شده است، افزود: «توصیه میکنم که آقای زاکانی اینقدر برای ماندن تلاش نکند. هرچند ایشان خیلی نصیحتپذیر نیست و فکر میکند این نصیحتها از سر دشمنی است، اما واقعیت این است که اینطور نیست. من میتوانم گواهی بدهم که واقعاً به صلاح ایشان نیست که برای ماندن تلاش کند.
اگر ایشان رای نیاورد و با شرایط نامناسبتری کنار گذاشته شود، این خوب نیست. بهترین حالت این است که اگر آییننامه تصویب و ابلاغ شده لازمالاجراست و آقای زاکانی (که خود را قانونمدار میداند) هم باید به آن تمکین کنند تا با خاطره خوشی از این دوره مدیریت شهری خارج شود.»
قائمی در پاسخ به اینکه با توجه به رسیدن به آخر دوره ششم مدیریت شهری، آیا شورای شهر به این نتیجه میرسد که ایشان را تغییر دهد یا خیر؟ تاکید کرد: «اگر خلاف قانون باشد بعید میدانم شورای شهر تهران چنین مشیای را دنبال کند. هرچند واقعیت این است که شاید این تصمیم (تغییر زاکانی) خیلی به مصلحت نباشد. در چهار، پنج ماه باقی مانده چه کسی شهردار شود و چه اقدامی میتواند انجام دهد؟»
پزشکی هستهای مرتبط با مدیریت شهری نیست
سیدجعفر تشکریهاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در این باره تاکید کرد: «طبق قانون شوراهای شهر و روستا انتخاب شهرداران باید در چارچوب قوانین باشد. یکی از این قوانین رشته تحصیلی است که رشتههای تحصیلی مرتبط با شهرداری را تعریف کرده است.
در این دولت هم لیستی از رشتههای تحصیلی مرتبط به مجلس ارسال کرده است و هیئت تطبیق مجلس هم آن را با قوانین تطبیق داد و یکی از مواد گفتهشده هر گاه رشته تحصیلی مرتبط نبود ۳ سال تجربه میتواند جای آن را بگیرد. این بدعتی بود که اشتباه بود. یعنی به جای مدرک سنوات را در نظر گرفته بودند. به همین دلیل مصوبه دولت ابطال شد.» او افزود: «نمیتوان قانون را برای افراد تغییر داد و بگوییم پزشکی هستهای مرتبط با مدیریت شهر است.
این آزمونی برای دولت و دولتمردان است که قانون را برای افراد ننویسند. در این مورد خاص تصمیم دولت (در نظر گرفتن سنوات به جای رشته تحصیلی) خلاف قانون بوده و دولت جدید این را اعلام کرده و اگر دولت بخواهد برای به دست آوردن دل یکسری قانون را تغییر دهد، نوعی طعنه زدن به قانون است.»
تشکریهاشمی در پاسخ به این سوال که زاکانی تجربه کسب کرده، میتوان او را استثنا کرد؟ گفت: «انحرافات از جایی شروع میشود که فکر میکنیم باید استثنا قائل شویم. اگر قانون جدیت و صراحت داشته باشد خلافی صورت نمیگیرد اما اگر استثنا قائل شویم کل قانون را زیر سوال میبریم. در حقیقت اگر قانون برای افراد تغییر کند، حرمت قانون از بین میرود.
به نظرم اگر دولت صلاح بداند، آقای زاکانی میتواند وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شود اما باید اجازه دهیم قانون بازیچه اهداف سیاسی نشود. ایشان خلاف قانون انتخاب شد و سال ۱۴۰۰ هم اعتراض کردیم که رشته تحصیلی او مرتبط با شهرداری نیست.
اما قبل از استعلام گرفتن رایگیری کردند و اکثریت با وجود ایرادات به ایشان رای دادند و انتخاب شد. البته همان زمان هم سوابق اجرایی لازم را نداشت و رشته تحصیلی مرتبطی هم نداشت. یکی از ایرادات که سوابق اجرایی است رفع شده اما رشته تحصیلی همچنان پابرجاست.»
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران تاکید کرد: «رشته ایشان خوب است اما غیرمرتبط است. اگر هر کسی هر کجا کار کند پس چه نیازی به مدرک تحصیلی است؟ اگر قرار باشد صرفاً سنوات مبنای تصمیمگیری باشد، مانند دندانپزشکهای تجربی است که در گذشته بدون مدرک تحصیلی فعالیت میکردند. امروزه دوران این اقدامات گذشته و قانون میگوید افراد باید تحصیلات عالی در رشتههای مرتبط داشته باشند.»
زاکانی ژن برتر در عرصه سیاست است
مهدی اقراریان، عضو شورای شهر تهران در گفتوگو با هممیهن درباره آییننامه جدید و اینکه زاکانی در این دوره تغییر میکند؟ گفت: «براساس قانون آقای دکتر زاکانی تا پایان این دوره قاعدتاً میتواند شهردار تهران بماند. اما موضوع چالشی آنجاست که در صورت پیروز شدن جریان آقای زاکانی در انتخابات، آقای زاکانی امکان حضور در جایگاه شهرداری را ندارد. من پیروزی این جریان را در عدم مشارکت شهروندان تهرانی میبینم.»
او افزود: «این یک آزمون بسیار بزرگی برای دولت و مجلس است. این آزمون آن است که آیا در طبقه حکمرانان، افراد ویژهای وجود دارند؟ آیا یک ژن برتر هست؟ به نظر میرسد که آقای زاکانی در عرصه سیاست از آن ژنهای برتر محسوب میشود که احتمال تغییر قانون به خاطر او وجود دارد.»
این عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: «من امیدوارم که ما شاهد باشیم حکمرانی حرفهای فدای حکمرانی نمایشی نشود. یعنی در مسیری که میخواهیم یک نمایشی از وفاق ارائه کنیم، منافع شهروندان تهرانی قربانی شعارهای سیاسی ما نشود.»
شورای شهر تهران باید برای ماندن زاکانی تصمیم بگیرد
ناصر امانی، دیگر عضو شورای شهر تهران درباره تغییر آییننامه رشتههای تحصیلی شهرداران، به هممیهن گفت: «آییننامه مصوب سال ۷۵ هیئت وزیران، رشتههای تحصیلی که برای شغل شهردار احراز شده را تعیین کرده بود. در دولت مرحوم شهید رئیسی، برخی رشتهها به این فهرست اضافه شد. این اقدام از اختیارات دولت است. زیرا بر اساس قانون مجلس، دولت میتواند رشتههای احراز مشاغل شغل شهردار را مشخص کند.» او افزود: «در دولت فعلی، بار دیگر این رشتهها بازنگری و برخی از رشتهها حذف شده است.
هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. در دولت قبل برخی رشتهها به لیست رشتههای تحصیلی شهرداران اضافه و در دولت فعلی حذف شده است. این اقدام از اختیارات دولت است و ارتباطی با مجلس یا هماهنگی میان دولت و مجلس ندارد. طبق قانون مصوب مجلس، شرایط احراز شغل شهردار توسط آییننامه مصوب دولت تعیین میشود.»
امانی با اشاره به اینکه این آییننامه از گذشته وجود داشته است، تاکید کرد: «آییننامه مصوب هیئت وزیران مشخص کرده که گزینههای شهردار باید چه سوابق اجرایی و چه رشته تحصیلی داشته باشد. در دولت فعلی، تغییرات اعمال شده و به سمت تخصصگرایی و حرفهگرایی حرکت کرده است. در حقیقت رشتههایی که ارتباطی با شغل شهردار کلانشهرها نداشته، حذف شده است. به این ترتیب، به نظر میرسد دولت به وظیفه خود عمل کرده و این موضوع ارتباطی با مجلس ندارد. به نظر من تمکین به قانون بهترین راهکار است.»
این عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که آیا آقای زاکانی در این دوره مدیریت شهری از شهرداری خداحافظی میکند یا خیر؟ گفت: «این مصوبه هیئت دولت ابلاغ شده است. در قانون شوراهای شهر و روستا انتخاب یا خاتمه فعالیت یک شهردار به چند بند تاکید شده است. یکی از این بندها از دست دادن شرایط احراز شغل شهردار با تشخیص شورای شهر است. شورای شهر تهران باید بررسی کند که آیا شهردار تهران شرایط احراز شغل شهردار را دارد یا این شرایط را از دست داده است.
اگر به این نتیجه برسد که یکی از شرایط احراز شغل شهردار را از دست داده است باید برای ادامه خدمت او تصمیمگیری شود. پیشبینی سخت است اما بعید میدانم که با وجود مدت کوتاهی که از این دوره شورای شهر تهران باقی مانده تغییری ایجاد شود.»
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.
