«دنیایاقتصاد» به بررسی کیفیسازی فرآوردههای پالایشی به عنوان راه سوم پرداخت؛
دولت بر سر دو راهی؛ گرمایش یا آلودگی؟
به گزارش «دنیایاقتصاد» روز گذشته حامد یزدانیان، عضو هیاترئیسه کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیطزیست مجلس اعلام کرد: بر اساس گزارشها، خودروهای فرسوده و سوخت فاقد استاندارد از عوامل اصلی تشدید آلودگی هوا در سایه تعلل دستگاهها در اجرای وظایف قانونی خود بهشمار میروند. سوخت فاقد استاندارد بیشتر منظور گازوئیل، بنزین و مازوت است که توسط خودروها و نیروگاهها مورداستفاده قرار میگیرد. گفته میشود که بنزین و گازوئیل مورداستفاده در خودروها از کیفیت و استانداردهای لازم برخوردار نیستند. از سویی طبق برخی گزارشها، مازوتسوزی در نیروگاهها به تنهایی میتواند تا حدود ۴۰درصد در تولید ذرات معلق (PM۲.۵) تاثیر داشتهباشد. در ایران از ۱۴۹ نیروگاه کشور فقط ۱۴ نیروگاه امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند ولی همین ۱۴ نیروگاه با استفاده از مازوت بیکیفیت، برای آلودهکردن هوای منطقه وسیعی کافی هستند.
مازوتسوزی بهدستور «شعام»
اخیرا عبدالرضا سپهوند، دبیر دوم کمیسیون انرژی مجلس گفت: مازوتسوزی با اجازه شعام است و براساس ابلاغیهای که به وزارت نفت و وزارت نیرو داشته، نیروگاهها مجازند روزانه بالغبر ۴۵میلیون لیتر مازوت بسوزانند. البته به گفته وی در سال۱۴۰۴ ذخایر گازوئیل دوبرابر شد و بهتبع آن میزان مازوتسوزی خیلی کاهش پیدا کرد، اما از آنجا که ناترازی گاز در نیروگاهها وجود دارد، از اینرو تصمیم گرفته شد بخشی از این مجوز مورداستفاده قرار گیرد و مازوتسوزی در تعدادی از نیروگاهها انجامشود، اما مقدار آن نسبت به پارسال کمتر است.
یکی از مسائل اصلی پالایشگاههای کشور تولید بالا و بیکیفیت مازوت است و این موضوع میتواند یکی از دلایل استفاده از این سوخت باشد، درحالیکه به گفته سپهوند «میتوانیم از LPG استفاده کنیم که برای مثال در نیروگاه شازند این اقدام انجام میگیرد.» از آنجا که انتقال گاز مایع ال.پی.جی مشکل است، شازند بهدلیل نزدیکی به پالایشگاه امامخمینی امکان استفاده از این خوراک را دارد، هرچند با این وجود دود بلند همیشگی این نیروگاه هیچوقت از چشمها پنهان نشدهاست و این امر احتمال استفاده (بالاتر از گفته مسوولان) از مازوت بیکیفیت در این نیروگاه را قویتر میکند. روز گذشته سخنگوی دولت به پالایشگاه شازند رفت و در جمع خبرنگاران سخنرانی کرد. مهاجرانی در آنجا به موضوع آلودگی شهر اراک اشاره و تصریح کرد: افزایش انرژیهای خورشیدی که جزو انرژیهای پاک است، همچنین توزیع مازوت کمسولفور میتواند آلودگی هوا در اراک را کاهش دهد که با جدیت دنبال میشود. همچنین در این نشست، عزتالله غلامی، معاون تولید پالایشگاه امامخمینی(ره) شازند درباره اقدامهای صورتگرفته برای بهینهسازی فرآیندها گفت: بهطور معمول حدود ۳۰درصد ورودی نفتخام پالایشگاه به نفتکوره تبدیل میشود، اما با احداث واحدهای جدید در پالایشگاه امامخمینی(ره) شازند، این رقم به ۱۵درصد کاهش یافتهاست و برنامه داریم که در آینده این مقدار را به ۷درصد کاهش دهیم و سرانجام به صفر برسانیم. طبق گفته وی واحد بنزینسازی (آرافسیسی) این پالایشگاه روزانه حدود ۸میلیون لیتر بنزین، ۱۵۰۰تن گاز مایع و ۵۰۰تن پروپیلن تولید میکند.
تهمانده بالای پالایشگاهها
طبق گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در حالحاضر حدود ۲۹درصد از ترکیب فرآوردههای تولیدی پالایشگاههای کشور به محصول کمارزش تهماندههای سنگین پالایشگاهی(شامل نفتکوره، وکیومباتوم و قیر) اختصاص دارد، لذا گفتهشده که ارتقای نفتکوره و باقیماندههای سنگین پالایشگاهی باید اولویت نخست شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران باشد.
مهمترین فناوریهای ارتقای نفتکوره و باقیماندههای سنگین پالایشگاهی عبارت از ککسازی تاخیری، RFCC، RCD، هیدروکراکینگ تهماندهها و استخراج با حلال است و بر اساس گزارش مرکز پژوهشها، در حالحاضر فناوریهای هیدروکراکینگ تهماندهها و RFCC با رویکرد توسعه یکپارچه صنایع پالایشگاهی و پتروشیمیایی (پتروپالایشگاه)، نسبت به سایر فناوریها اولویت بیشتری دارند. آنطور که مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش گفته است: «اجرای دقیق تکالیف برنامه هفتم توسعه در حوزه «ارتقای ضریب پیچیدگی پالایشگاهها» و «تکمیل زنجیره ارزش» راهبرد قطعی و غیرقابلتغییر وزارت نفت است. به گفته محمدصادق عظیمیفر «نهضت کیفیسازی و بهینهسازی فرآیندها در ۹ پالایشگاه نفتی کشور در جریان است، اما با استقرار دولت چهاردهم، اولویتبندی پروژهها بهصورت عملیاتی انجام شد تا عقبماندگیهای سنواتی جبران شود.»
وی با تاکید بر اینکه فرصت آزمون و خطا به پایان رسیدهاست، افزود: نخستین خروجی این رویکرد، راهاندازی موفق واحد تصفیه هیدروژنی گازوئیل(DHT) پالایشگاه شیراز با ظرفیت روزانه ۲۶هزار بشکه در خرداد ۱۴۰۴ بود؛ پروژهای که تولید گازوئیل با استاندارد یورو ۵ را محقق و همزمان منافع اقتصادی و الزامات زیستمحیطی را تامین میکند و در زمستان امسال بهصورت پایدار در مدار تولید است.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران تصریح کرد: واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز در سالاستقرار دولت چهاردهم در سرویس قرارگرفت و کل تولید ۱.۶۵میلیون لیتر پالایشگاه باکیفیت یورو عرضه شد، همچنین واحد ایزوماکس پالایشگاه آبادان سال۱۴۰۳ در سرویس قرارگرفت که به افزایش تولید روزانه ۳میلیون لیتر نفتگاز تولیدی پالایشگاه منجر شد. طبق بررسیهای «دنیایاقتصاد» درحالیکه در دنیا در یک پالایشگاه مدرن و استاندارد، حدود ۷۰درصد از یک بشکه نفتی که پالایش میشود، سهم بنزین و گازوئیل است، این رقم در پالایشگاههای ایران کمتر از ۴۰درصد است.
سهم بنزین تولیدی پالایشگاه تهران از کل نفتخام ورودی ۱۷.۹درصد است و در پالایشگاه اصفهان بهعنوان پیشرفتهترین پالایشگاه ایران این رقم ۱۹.۵درصد است.
عظیمیفر با اشاره به پروژه راهبردی پالایشگاه تهران گفت: در گام دوم، تکمیل واحد CCR و کیفیسازی بنزین پالایشگاه تهران در دستور کار جدی قرارگرفته و هدفگذاری شدهاست که این طرح تا نیمه نخست سالآینده به بهرهبرداری برسد. با بهرهبرداری از پروژه CCR پالایشگاه تهران، افزون بر افزایش حدود ۲۰درصدی تولید، ارتقای کیفیت کل بنزین تولیدی این پالایشگاه به استانداردهای روز جهانی و اجرای قانون هوای پاک دنبال میشود. وی همچنین با تشریح پروژه پالایشگاه اصفهان بهعنوان نقطهعطف برنامه هفتم یادآور شد: راهحل ریشهای در کیفیسازی و کاهش تولید نفتکوره، در پروژههای RHU و RFCC پالایشگاه اصفهان تعریف شدهاست. با رفع موانع فنی و تدوین برنامه زمانبندی دقیق، فاززودهنگام این طرح راهبردی تا پایان ۱۴۰۵ وارد مدار بهرهبرداری میشود و مقدار گوگرد نفتکوره از ۳۰هزار PPM به کمتر از ۵۰۰ PPM کاهش مییابد که نقش مهمی در کاهش آلایندگی نفتکوره تولیدی دارد.
